فهرست مطالب
چكيده تحقيق: 3
مقدمه: 5
هدف تحقيق: 6
روش تحقيق 8
قلمرو تحقيق: 9
سئوال تحقيق: 10
كاربران تحقيق: 11
كاربران اصلي اين تحقيق عبارتند از: 11
وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري و وزارت بهداشت، درمان و آموزش كشور 11
كليه دستگاههاي اجرايي و توليدي كه متكي به مغزافزار و نيروي انساني نخبه هستند 11
رياست جمهوري بويژه بنياد نخبگان 11
شوراي عالي انقلاب فرهنگي 11
مجلس شوراي اسلامي و قوة قضائيه 11
روش گردآوري اطلاعات 12
ابزار گردآوري اطلاعات 12
جامعه آماري و حجم نمونه 12
محدوديتهاي تحقيق 13
1. مفهوم شناسي نخبگان 17
چهار رويكرد عمده در مجموعه نظريات نخبگان از هم متمايز ميشوند 17
نظريهي كثرتگرايانهي نخبگان 17
نظريه نخبهگرايي 17
نظريه دمكراتيك نخبگان 17
ديدگاه مردم – نخبگان 17
منابع فيزيكي مانند وسايل توليد و … 18
منابع اقتصادي مثل سرمايه 18
1- نظريهي كثرتگرايانهي نخبگان 20
تغيير و توسعه جامعهي ايران 20
1-2- نظريه نخبهگرايي 22
1-3- نظريه دمكراتيك نخبگان 22
1-4- ديدگاه مردم – نخبگان 22
3. گردش مغزها و مهاجرت نخبگان 24
عوامل اقتصادي 25
جدول 1 عوامل مؤثّر در مهاجرت نخبگان 28
نظريههاي توضيحدهنده جذب، نگهداشت و مهاجرت نخبگان 31
نظرية سرمايه انساني 31
2- نظرية سرمايه اجتماعي 31
نظرية انتقال معكوس فنّاوري 32
نظرية دوگانگي ساختار 33
5. نظرية محروميت نسبي 33
6. نظرية مركز – پيرامون 34
8. نظرية تحصيل مغزها 34
10. نظريه اجتماعات پژوهشي: 35
12. نظريه نظام آموزش اقتباسي: 35
13. نظريه بحران منزلتي: 35
14. نظريه جاذبه – دافعه (Pull – Push) 36
موانع بازدارنده 36
الف- ارزيابي و فراتحليل قالب و روش شناسي آثار 38
عدم استفاده از تكنيكهاي پيشرفتة تجزيه و تحليل بجز موارد معدودي از پژوهشها 39
دورنماي وضعيت روششناسي پژوهشها 41
دورنماي وضعيت روششناسي پژوهشها (ادامه) 41
دورنماي وضعيت روششناسي پژوهشها (ادامه) 45
معرفي قالب آثار علمي 48
جدول 1 معرفي قالب آثار علمي 48
2- پراكندگي موضوعي آثار علمي 49
جدول 2 ـ پراكندگي موضوعي آثار علمي 49
3- دورة زماني انتشار تحقيق و اثر علمي 50
جدول 3ـ دورة زماني انتشار تحقيق و اثر علمي 50
4- ميزان همكاري محققان در تهية اثر 50
جدول 4ـ ميزان همكاري محققان در تهية اثر (ميزان هم پژوهي و همنويسي) 50
5- قلمرو رشتهاي آثار علمي 52
جدول 5 ـ قلمرو رشتهاي آثار علمي 52
7- ميدان مطالعه 54
12- بررسي ميزان اشتراك در تئوري و آموزههاي نظري 60
14- ميزان ارتباط و تناسب راهكارها وپيشنهادات 63
15- ميزان شفافيت و قابل اجرا بودن راهكارها و پيشنهادات 64
16- طبقه بندي سطوح پيشنهادات و راهكارها 65
منابع فارسي: 86
منابع لاتين: 90
چكيده تحقيق:
عنوان تحقيق «راهكارهاي توسعه نيروي انساني نخبه و پيشگيري از فرار مغزها» است كه با روش فراتحليل (Meta-Analysis) انجام شده است. هدف فراتحليل حاضر نيل به نتايج كلي و كاربردي از طريق تركيب منابع و مطالعاتي است كه در داخل كشور در زمينة « توسعه نيروي انساني نخبه و پيشگيري از فرار مغزها» صورت گرفته است. اين فراتحليل كه از طريق بررسي و ارزيابي 48 اثر علمي انجام شد دو بُعد روش شناختي و محتوايي را مد نظر قرار داد. در بُعد روش شناختي نتايج نشان داد كه مطالعات مورد بررسي در عين حال كه انباشت خوبي از ايدههاي نظري و راهكارهاي عملي را ارائه ميكنند داراي اشكالات و نواقص متعددي هستند از جمله: عدم سازگاري بين اهداف، چارچوب نظري، روش تحقيق، نتايج و راهكارها- بديهي بودن بسياري از فرضيهها- عدم استفاده از تكنيكهاي پيشرفتة تجزيه و تحليل- مناسب نبودن حجم نمونه – اتكا به روشهاي نظري و …
از جنبة محتوايي نيز اين فراتحليل پس از آسيب شناسي مختصر مطالعات و مشخص نمودن مشكلاتي چون عدم تناسب نتايج با اهداف پژوهش، ضعف ارتباط و تناسب راهكارها با هدف تحقيق و … در جستجوي تئوري مشترك و بنيادين تحقيق برآمد. در اين بررسي مشخص گرديد 6/39 آثار مبتني بر تئوري جاذبه- دافعه و 4/37 درصد مبتنيبر آموزههاي نظري مشابه و مرتبط با آن بودهاند. در درجه سوم 6/16 درصد آثار به ساير تئوريها تكيه كردهاند كه آنها نيز عمدتاً تعارضي با گروه اول و دوم نداشته و به دليل وسعت و قابليت فراگيري كه تئوري جاذبه- دافعه دارد ميتوان از آموزههاي آنها چون مبحث «چرخش مغزها» به عنوان مكمل بهره گرفت. در زمينة راهكارهاي پيشنهادي، اين تحقيق نشان داد كه 72% از 255 پيشنهاد ارائه شده، غير شفاف و كلي و تنها 28% آنها قابل اجرا و شفافاند.
سپس اين راهكارها به چهار سطح بينالمللي، ملي (كلان) مياني ( سازماني) و خُرد (بازيگران) تقسيم گرديد. در اين ميان تأكيد اصلي محققان بر راهكارهاي سطح ملي (جامعه – كشور- دولت) بوده است.
در بخش پيشنهادات تلاش شد ضمن استفاده از پيشنهادات محققان، الزامات اجرايي تئوري محوري تحقيق را در قالب پيشنهاد هفت سياست و 9 برنامة عملي بيان كنيم.