اقامتگاه در نظام حقوقی ایران و کامن لو

فهرست مطالب

عنوان                                                                                    

چکیده

مقدمه

فصل اول- اقامتگاه در حقوق بین الملل خصوصی ایران

گفتار اول: تعریف اقامتگاه و ارکان آن

گفتار دوم: اصول حاکم بر اقامتگاه

بند اول: اصل لزوم اقامتگاه

گفتار سوم: انواع اقامتگاه

بند اول: اقامتگاه اختیاری

بند دوم: اقامتگاه اجباری یا تبعی

بند سوم: اقامتگاه خاص یا قراردادی

گفتار چهارم: اهمیت اقامتگاه در حقوق ایران

بند اول: در تعیین صلاحیت دادگاه

بند دوم: در تعیین قانون حاکم

گفتار پنجم: اقامتگاه حل و فصل تعارض قوانین در حقوق ایران

فصل دوم-اقامتگاه درحقوق بین الملل خصوصی انگلیس

گفتار اول: تعریف اقامتگاه و ارکان آن

بند اول: حقوق انگلیس

بند دوم:ارکان اقامتگاه- رکن معنوی و مادی به صورت همزمان

گفتار دوم: اصول حاکم بر اقامتگاه

فصل سوم-اقامتگاه در نظام کامان لو Domicile in the common law

گفتار اول:تعریف اقامتگاه

گفتار دوم:ملاكهاى تفكيك تابعيت و اقامتگاه

گفتار سوم:پناهندگان

گفتار چهارم:اهمیت اقامتگاه

گفتار پنجم:اقامتگاه شركتها

نتیجه گیری

منابع و مآخذ

چکیده

اقامتگاه رابطه‌ای مادی و حقوقی که شخص را، بدون توجه به تابعیت، به قسمتی از خاک یک کشور پیوند می‌دهد. به عبارت دیگر، اقامتگاه جایگاه حقوقی شخص را در یک کشور مشخص می نماید. اقامتگاه از جمله مفاهیم حقوقی مشترک در حقوق داخلی و حقوق بین‌المللی است. در حقوق داخلی اقامتگاه جزو موضوعات حقوق خصوصی است و به وضعیت شخص برمی گردد. وفق ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی ایران « اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد. اگر محل سکونت شخص  غیر از مرکز مهم امور او باشد، مرکز امور او اقامتگاه محسوب می‌شود». در حقوق بین‌الملل، اقامتگاه در کنار تابعیت یکی از عوامل تقسیم جغرافیای اشخاص در جامعه بین‌المللی است. در حقوق بین‌الملل خصوصی، در برخی مواقع، اقامتگاه نقش مهمی را در تعیین صلاحیت قضایی (تعیین دادگاه صالح) و صلاحیت قانونگذاری ( تعیین قانون حاکم بر دعوی) در رسیدگی به دعاوی بین‌المللی ایفا می‌کند.

مقدمه

پیش از استقرار نظام حقوقی جدید ایران، مفهوم اقامتگاه و قواعد حاکم بر آن شناخته شده نبود؛ هرچند دولت ایران در هنگام بروز اختلاف درباره تابعیتِ مهاجرانِ ایرانی، به سابقه اقامت آنان و اجدادشان در ایران توجه می‌کرد.[1]

نخستین بار در قانون «اصول محاکمات حقوقی» مصوب ۱۳۲۹، از اقامتگاه به عنوان معیار تعیین صلاحیتهای محلی دادگاهها نام برده شد.

بعدها مواد ۱۰۰۲ تا ۱۰۱۰ قانون مدنی - که از حقوق اروپا، به‌ویژه قانون مدنی فرانسه،اقتباس شد- به تعریف اقامتگاه، انواع اقامتگاه و شماری از قواعد حاکم بر آن اختصاص یافت.

بر پایه این مواد، اقامتگاه مرکزِ مهمِ امور شخص است؛ خواه شخص در آن‌جا ساکن باشد خواه نباشد.

مواد مذکور، در کنار قوانین دیگر، مبنای مقررات اقامتگاه در حقوق بین‌الملل خصوصیِ ایران نیز هست. [2]

در حقوق ایران، درباره اقامتگاه، این اصول رعایت می‌شود: اصل لزوم اقامتگاه برای اشخاص، اصل وحدت اقامتگاه و اصلِ تغییرپذیری اقامتگاه.

اقامتگاه بر سه نوع است: اختیاری، اجباری و قراردادی.

اقامتگاه اختیاری آن است که شخصِ واجد اهلیت به اراده خود معین کرده است.