بررسی دیوان و جادوگران در دو اثر حماسی بهمن نامه و گرشاسپنامه

چکیده

بررسی دیوان و جادوگران در دو اثر حماسی بهمن نامه و گرشاسپنامه، موضوع مورد بحث این رساله می باشد . در اسطوره دیوان و جادوگران دارای مقام و مرتبه می باشند، تا آنجا که قبل از اصطلاحات دین زردشت خدا خطاب می شوند. اما بعد از آمدن زردشت معنا و مفهوم بد به خود می گیرند و از نیروهای اهریمن محسوب می شوند . در حماسه، به این دلیل که انسان ها واقع گرا گردیدند از مقام و موقعیت آنها کاسته شده و دیوان همان انسان هایی هستند که پوستین پوشند و از نظر اندام و هیکل نسبت به انسان ها برتری دارند. اما با این حال این نیروهای شر، دیوان و جادوگران در بهمن نامه و گرشاسپ نامه از انسان ها شکست می یابند.

 مقدمه

گرشاسبنامه اسدی طوسی

صفا در رابطه با این کتاب می نویسد :

دومین اثر بزرگ حماسی «بعد از شاهنامه» گرشاسبنامه اسدی طوسی شاعر بزرگ ایران در قرن پنجم هجری است . داستان گرشاسب علی الظاهر داستان حماسی است که پس از شاهنامه استاد طوسی بنظم درآمد و سازنده ی آن شاعر معروف قرن پنجم، اسدی طوسی است.

ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی از شعرای قرن پنجم هجریست که ظاهرا به سال 465 هجری در گذشت . دولتشاه سمرقندی اسدی را بغلط استاد فردوسی خوانده و گفته است که چهار هزار بیت اخیر شاهنامه اثر طبع اسدی است که بخواهش شاگرد خود فردوسی (!) در بیست و چهار ساعت (!) سرود . برخی از مستشرقان مانند هرمان اته و بتقلید از او ادوارد برون این افسانه ی کودکانه را پذیرفتند و به حدسهای عجیب تازه ای متوسل شدند و بدو اسدی شاعر یکی احمد ( اسدی ؟) و دیگری علی ( اسدی پسر ) معتقد گردیدند و نخستین را صاحب مناظرات و استاد فردوسی و ثانوی را صاحب گرشاسنامه و لغت فرس دانستند . ولی اساس این حدس و خود آن هر دو باطل و دور از تحقیق است و اساسا قابل توجیه نیست و از میان متشرقان چایکین آنرا مردود دانسته و در ایران نیز بیش از انتشار عقیده چایکین آقای بدیع الزمان فروزانفر استاد دانشمند دانشگاه به بطلان این عقیده پی برده است . زندگی اسدی بیشتر در دربار ابودلف حکمران اران گذشته و اسدی گرشاسنامه خود را به نام او آورده است .

فهرست مطالب

عنوان            

چکیده

مقدمه

فصل اول:کلیات

1-1-      هدف تحقیق

1-2-      پیشینه تحقیق

1-3-      روش تحقیق

فصل دوم: دیوان و جادوگران در گرشاسب نامه و بهمن نامه

2-1- تفاوت اسطوره و حماسه

2-1-1- حماسه

2-1-2-اسطوره

2-1-3- فرق اسطوره و حماسه

2-2- گرشاسب در اسطوره و حماسه

2-2-1- گرشاسب در اوستا

2-2-2- گرشاسب در متون پهلوی

2-2-3-گرشاسب در متون پهلوی

2-2-4- گرشاسب در گرشاسبنامه

2-3- نام و تبار گرشاسب در اسطوره و حماسه

2-3-1- نام و تبار گرشاسب در اوستا

2-3-2- نام و تبار گرشاسب در متون پهلوی

2-3-3- نام و تبار گرشاسب در شاهنامه

2-3-4- نام و تبار گرشاسب در گرشاسبنامه

2-4- سام از نوادگان گرشاسب یا لقب گرشاسب و جزء نام اوست ؟

2-5- بهمن در اسطوره و حماسه

2-5-1- بهمن در اوستا

2-5-2- بهمن در متون پهلوی

2-5-3- بهمن در شاهنامه

2-5-4- بهمن در بهمن نامه

2-6- نام و تبار بهمن در اسطوره و حماسه

2-6-1 نام و تبار بهمن در اوستا

2-6-2- نام و تبار بهمن در متون پهلوی

2-6-3- نام و تبار بهمن در شاهنامه

2-6-4- نام و تبار بهمن در بهمن نامه

2-7- اهریمن

2-7-1 اهریمن در آیین ها

2-7-1-1- آیین به دین

2-7-1-2- آیین زروانی

2-7-1-3-آئین میترائیسم

2-7-1-4- مقام و منزلت اهریمن در آیین میترائیسم و آیین زردشتی

2-7-1-5-مقام و منزلت اهریمن در آیین زروانیسم و به دین

2-7-1-6- آیین مانوی

2-7-2- اهریمن در اسطوره و حماسه

2-7-2-1- اهریمن در اوستا

2-7-2-1-1- دام یا آفرینش اهریمن در اوستا

2-7-2-1-2- خرفستر در اوستا

 2-7-2-1-3- همزاد بودن سپندمینو و اهریمن در اوستا

2-7-2-1-4- جوهره ی اهرمزد واهریمن در اوستا

2-7-2-1-5- جایگاه اهریمن در اوستا

2-7-2-1-6- نبرد اهریمن و اهورامزدا در اوستا

2-7-2-1-7- عاقبت اهریمن در اوستا

2-7-2-1-8- پیکرگردانی اهریمن در اوستا

2-7-2-1-9- سلاح اهریمن در اوستا

2-7-2-2- اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-1- دام یا آفرینش اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-2- خرفستر در متون پهلوی

2-7-2-2-3- همزاد بودن اهرمزد و اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-4- جوهره اهرمزد و اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-5- جایگاه اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-6- نبرد بین اهریمن و اهورا مزدا در متون پهلوی

2-7-2-2-7- عاقبت اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-8-پیکرگردانی اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-2-9- سلاح اهریمن در متون پهلوی

2-7-2-3-اهریمن در شاهنامه

2-7-2-3-1- دام یا آفرینش اهریمن در شاهنامه

2-7-2-3-2- خرفستر در شاهنامه

2-7-2-3-3- همزاد بودن اهورا مزدا و اهریمن در شاهنامه

2-7-2-3-4- جوهره اهریمن و اهورامزدا در شاهنامه

2-7-2-3-5- نبرد بین اهریمن و اهورامزدا در شاهنامه

2-7-2-3-6- عاقبت اهریمن در شاهنامه

2-7-2-3-7- پیکرگردانی اهریمن در شاهنامه

2-7-2-4- اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-1- دام یا آفرینش اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-2- خرفستر در گرشاسب نامه

2-7-2-4-3- همزاد بودن اهورامزدا و اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-4- جوهره اهرمزد و اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-5- جایگاه اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-6- نبرد بین اهریمن و اهورا مزدا در گرشاسب نامه

2-7-2-4-7- عاقبت اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-8- پیکرگردانی اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-4-9- سلاح اهریمن در گرشاسب نامه

2-7-2-5- اهریمن در بهمن نامه

2-7-2-5-1- دام یا آفرینش اهریمن در بهمن نامه

2-7-2-5-2- خرفستر در بهمن نامه

2-7-2-5-3- همزاد بودن اهریمن و اهورامزدا در بهمن نامه

2-7-2-5-4- جایگاه اهریمن در بهمن نامه

2-7-2-5-5- نبرد بین اهریمن و اهورامزدا در بهمن نامه

2-7-2-5-6- عاقبت اهریمن در بهمن نامه

2-7-2-5-7- پیکرگردانی اهریمن در بهمن نامه

2-7-2-6- اهریمن در اساطیر هندی

2-7-2-7- اهریمن در براهمانا

2-7-2-8- اهریمن در داستان های اسلامی

2-7-2-9- شیطان یا اهریمن در تورات

2-7-2-10- ابلیس در روایات عرفانی

2-8- دیو

2-8-1- معنای لغوی دیو

2-8-2- دیو

2-8-3- دیانت آریائیهای ایرانی بیش از عصر زردشت

2-8-4- نیروهای شر

2-8-5- دیو در اوستا

2-8-5-1- کماریکان- کماریکان در اوستا

2-8-5-2- دیویسنان در اوستا

2-8-5-3- اسامی دیوان در اوستا

2-8-5-4-کوی و کرژن در اوستا

2-8-5-5- جایگاه دیوان در اوستا

2-8-5-6- نبرد با دیوان در اوستا

2-8-5-7- سلام مبارزه با دیوان

2-8-5-8- انسان های دیونما در اوستا

2-8-5-9- محل زندگی دیوان در اوستا

2-8-5-10- رنگ دیوان در اوستا

2-8-5-11- جادو و جادوگری دیوان در اوستا

2-8-5-12- دیوان و خویشاوندان اهریمنیشان در اوستا

2-8-5-13- دیوان نابود کننده مردم و چهارپایان در اوستا

2-8-5-14- لاف زدن دیوان در اوستا

2-8-5-15- دو شخصیتی بودن دیوان در اوستا

2-8-5-16- خصوصیات و اوصاف دیگردیوان در اوستا

2-8-5-17- پیکرگردانی دیوان در اوستا

2-8-6- دیو در متون پهلوی

2-8-6-1- کماریکان در متون پهلوی

2-8-6-2- دیویسنان در متون پهلوی

2-8-6-3- اسامی دیوان در متون پهلوی

2-8-6-4- کوی و کرپن در متون پهلوی

2-8-6-5- جایگاه دیوان در متون پهلوی

2-8-6-6- نبرد با دیوان در متون پهلوی

2-8-6-7- سلاح مبارزه با دیوان

2-8-6-8- دیوهای انسان نما در متون پهلوی

2-8-6-9- محل زندگی دیوان در متون پهلوی

2-8-6-10- رنگ دیوان در متون پهلوی

2-8-6-11- جادوگری دیوان در متون پهلوی

2-8-6-12- دیوان و خویشاوندان اهریمنیشان در متون پهلوی

2-8-6-13- طول عمر دیوان در متون پهلوی

2-8-6-14- کشته شدن نخستین آفریده های اهورایی توسط دیوان در متون پهلوی

2-8-6-15- دو شخصیتی بودن دیوان در متون پهلوی

2-8-6-16- دیگر خصوصیات دیوان در متون پهلوی

2-8-6-17- پیکرگردانی دیوان در متون پهلوی

2-8-7- دیو در شاهنامه

2-8-7-1- دیویسنان در شاهنامه

2-8-7-2- اسامی دیوان در شاهنامه

2-8-7-3- کوی و کرپن ها در شاهنامه

2-8-7-4- جایگاه دیوان در شاهنامه

2-8-7-5- نبرد با دیوان در شاهنامه

2-8-7-6- سلام مبارزه با دیوان در شاهنامه

2-8-7-7- دیوهای انسان نما

2-8-7-8- محل زندگی دیوان در شاهنامه

2-8-7-9- رنگ دیوان در شاهنامه

2-8-7-10- جادوگری دیوان در شاهنامه

2-8-7-11- دیوان و خویشاوندان اهریمنشیان در شاهنامه

2-8-7-12- طول عمر دیوان در شاهنامه

2-8-7-13- دو شخصیتی بودن دیوان در شاهنامه

2-8-7-14- دیگر خصوصیات دیوان در شاهنامه

2-8-7-15- پیکرگردانی دیوان در شاهنامه

2-8-7-16- کشته شدن نخستین آفریده های اهورایی توسط دیوان در شاهنامه

2-8-8-دیوان در گرشاسبنامه

2-8-8-1- اسامی دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-2- دیویسنان در گرشاسب نامه

2-8-8-3- جایگاه دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-4- کوی و کرپن در گرشاسب نامه

2-8-8-5- نبرد با دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-6- سلاح مبارزه با دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-7- دیوهای انسان نما در گرشاسب نامه

2-8-8-8- محل زندگی دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-9- دو زیست بودن دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-10- رنگ دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-11- جادوگری دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-12- خویشاوندان اهریمنی دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-13- طول عمر دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-14- دوشخصیتی بودن دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-15- دیگر خصوصیات دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-16-پیکرگردانی دیوان در گرشاسب نامه

2-8-8-17- کشته شدن نخستین آفریده های اهورایی توسط دیوان

2-8-9- دیو در بهمن نامه

2-8-9-1- دیوپرستان در بهمن نامه

2-8-9-2- اسامی دیوان در بهمن نامه

2-8-9-3- کوی و کرپن در بهمن نامه

2-8-9-4- جایگاه دیوان در بهمن نامه

2-8-9-5- نبرد با دیوان در بهمن نامه

2-8-9-6- سلاح مبارزه با دیوان در بهمن نامه

2-8-9-7- دیوهای انسان نما در بهمن نامه

2-8-9-8- محل زندگی دیوان در بهمن نامه

2-8-9-9- رنگ دیوان در بهمن نامه

2-8-9-10- جادوگری دیوان در بهمن نامه

2-8-9-11- دیوان و خویشاوندان اهریمنشیان در بهمن نامه

2-8-9-12- طول عمر دیوان در بهمن نامه

2-8-9-13- لاف زدن دیوان در بهمن نامه

2-8-9-14- دوشخصیتی بودن دیوان در بهمن نامه

2-8-9-15- کشته شدن نخستین آفریده ها توسط دیوان در بهمن نامه

2-8-9-16- پیکرگردانی دیوان در بهمن نامه

2-8-9-17- خصوصیات فیزیکی و دیگر خصوصیات دیوان در بهمن نامه

2-9-پری

2-9-1-معنای لغوی پری

2-9-2- پری پیش از دین زردشت

2-9-3- پری در اوستا

2-9-3-1-پیکرگردانی پریان در  اوستا

2-9-3-2- اسامی پریان در اوستا

2-9-3-3- جادوگری پریان در اوستا

2-9-3-4- جایگاه پریان در اوستا

2-9-3-5- دشمنان پریان در اوستا

2-9-3-6- یک شخصیتی (شخصیت شر)بودن پریان در اوستا

2-9-4- پری در متون پهلوی

2-9-4-1- پیکرگردانی پریان در متون پهلوی

2-9-4-2- اسامی پریان در متون پهلوی

2-9-4-3- جادوگری پریان در متون پهلوی

2-9-4-4- جایگاه پریان در متون پهلوی

2-9-4-5- دشمن پریان در متون پهلوی

2-9-5- پری در داستان های فارسی

2-9-5-1- پریان در شاهنامه

2-9-5-1-1- پیکر گردانی پریان در شاهنامه

2-9-5-1-2- اسامی پریان در شاهنامه

2-9-5-1-3- جادوگری پریان در شاهنامه

2-9-5-1-4- جایگاه پریان در شاهنامه

2-9-5-1-5- دشمنان پریان در شاهنامه

2-9-5-1-6- دو شخصیتی بودن پریان در شاهنامه

2-9-5-2- پری در گرشاسب نامه

2-9-5-2-1- پیکرگردانی پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-2-2- اسامی پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-2-3- جادوگری پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-2-4- جایگاه پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-2-5- دشمن پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-2-6- دوشخصیتی بودن پریان در گرشاسب نامه

2-9-5-3- پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-1-پیکرگردانی پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-2- اسامی پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-3- جادوگری پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-4- جایگاه پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-5- دشمنان پریان در بهمن نامه

2-9-5-3-6- دو شخصیتی بودن پریان در بهمن نامه

2-9-5-4- پری در قصه های عامیانه

2-9-5-4-1- پیکرگردانی پریان در قصه های عامیانه

2-9-5-4-2- جادوگری پریان در قصه های عامیانه

2-9-5-4-3- جایگاه پریان در قصه های عامیانه

2-9-5-4-4- دشمنان پریان

2-9-5-4-5- دوشخصیتی بودن پریان در قصه های عامیانه

2-10-جادو

2-10-1- معنی لغوی جادو

2-10-2- شامانیزم

2-10-3-فیتیشیسم

2-10-4- مانا  و مانی تو

2-10-5- یوم النسب

2-10-6- حرفه جادوگری

2-10-7- سحر و جادو در آیین بودا

2-10-8- جادو و شاخه های آن

2-10-8-1- جادوی خصوصی و عمومی

2-10-8-2-جادوی مثبت(افسون) و جادوی منفی(تابو)

2-10-9- جادو و مذهب

2-10-9-1- رابطه جادو با مذهب

2-10-9-2- رابطه دین و جادو

2-10-9-3- وجوه ممیز دین و جادو

2-10-9-4- دین و جادو

2-10-9-5-جادو کهن تر است یا مذهب؟

2-10-9-6-تغییر از جادو به مذهب

2-10-9-7-با رشد مذهب جادو به مرتبه سیاه تنزل می کند.

2-10-9-8- اعتقاد به جادوگربودن خدا

2-10-10-شباهت بین مفاهیم جادویی و علمی جهان

2-10-11- عیب بزرگ جادو

2-10-12-پی بردن به مغالطه جادو آسان نیست.

2-10-13-جادوهمان نیرنگ و ریاست؟

2-10-14-انواع در ایران

2-10-14-1-جادوی آب

2-10-14-2- جادوی نقش کردن گیاه و جانور

2-10-14-3-جادوی فلز

2-10-14-4- جادوی گرم کردن هوا( چهارشنبه سوری)

2-10-14-5- جادوی آوردن بهار

2-10-14-6-جادوی آتش یا جادوی گرم کردن خورشید(جشن سده )

2-10-15- جادو در اسطوره و حماسه

2-10-15-1- جادو در اسطوره

2-10-15-1- 1- جادو در اوستا

2-10-15-1-1-1- اسامی برخی از جادوگران در اوستا

2-10-15-1-1-2- پیکرگردانی جادوگران در اوستا

2-10-15-1-1-3- سلاح مبارزه با جادوگران در اوستا

2-10-15-1-2- جادو در متون پهلوی

2-10-15-1-2-1- اسامی برخی از جادوگران در متون پهلوی

2-10-15-1-2-2-پیکرگردانی جادوگران در متون پهلوی

2-10-15-1-2-3- سلاح مبارزه با جادوگران در متون پهلوی

2-10-15-2- جادو در حماسه

2-10-15-2-1- جادو در شاهنامه

2-10-15-2-1-1- اسامی برخی از جادوگران در شاهنامه

2-10-15-2-1-2- پیکرگردانی جادوگران در شاهنامه

2-10-15-2-1-3- رزم افزار مبارزه با جادوگران در شاهنامه

2-10-15-2-2-جادو در بهمن نامه

2-10-15-2-2-1- اسامی برخی از جادوگران در بهمن نامه

2-10-15-2-2-2- پیکرگردانی جادوگران در بهمن نامه

2-10-15-2-2-3- رزم افزار مبارزه با جادوگران در بهمن نامه

2-10-15-2-3-جادو در گرشاسب نامه

2-10-15-2-3-1- اسامی برخی از جادوگران در گرشاسب نامه

2-10-15-2-3-2-پیکرگردانی جادوگران در گرشاسب نامه

2-10-15-2-3-3- رزم افزار مبارزه با جادوگران در گرشاسب نامه