قصه‌هاي محلي يكي از شاخه‌هاي ادبيات عاميانه است كه در فرهنگ عاميانه‌ي همه ملت‌ها ديده مي‌شود. اين قصه‌ها به شكل روايي انديشه‌ها و جهان بيني ملت‌ها را بيان مي‌كنند. كهگيلويه و بويراحمد، با قدمت تاريخي چند هزارساله گنجينه‌ي بي همتايي از فرهنگ عاميانه است و قصه‌هاي محلي آن، از كهن‌ترين نمونه‌هاي تفكر و تخيل مردم اين استان است كه كيفيت و مباحث ذهني و غم و اندوه آن‌ها را نشان مي‌دهد و به منزله‌ي سند معتبر و سودمندي از تاريخ اجتماعي اين مردم است.
بررسي و تحليل قصه‌هاي محلي استان کهگيلويه و بويراحمد
تحليل اين قصه‌ها نشان مي‌دهد که وضعيت اجتماعي، فرهنگي، سياسي و جغرافيايي استان در بوجود آمدن قصه‌ها نقش داشته است.
پژوهشگر ابتدا چند قصه از قصه‌هاي رايج استان را گردآوري و بازنويسي كرده است و سپس به معرفي و تحليل قصه پرداخته و در پايان كار رايج‌ترين قصه‌ي محلي استان را به طور جداگانه تحليل و بررسي كرده است
"قصه در اصطلاح بي معني حکايت و سرگذشت است. اثري که تأکيد اصلي آن بر پايه‌ي حوادث شگفت انگيز و خارق العاده است.
در گذشته قصه براي اقوامي که خط نداشتند، نوعي تاريخ نگاري بود و امروز نيز در نگارش تاريخ اجتماعي جامعه‌ها به منزله‌ي سندي معتبر و سودمند به کار مي‌رود.
قصه بيان واقعه در امتداد زمان است. ساليان درازي است که زندگي و آداب و رسوم جامعه‌ي ما با هزاران قصه مملو و ممزوج شده‌است. قصه‌ها با هر محيط اجتماعي و محلي انطباق مي‌يابند. "(آموزگار، 1389، ص 67).
قصه‌هاي محلي استان کهگيلويه و بويراحمد يکي از شاخه‌هاي ادبيات عاميانه يا همان فولکلوراست که به طور شفاهي از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود. اين قصه‌ها روايت آرزوها، باورها و تجربه‌ها و غم و اندوه نياکان اين قوم است که با چاشني خيال، طنز، تمثيل و رمز در قالب قصه بيان شده است.
بخش عمده‌اي از ادبيات عاميانه‌ي استان، قصه هايي است که قدمت بعضي از آن‌ها به گذشته‌هاي دور و حتي پيش از تاريخ برمي گردد که سينه به سينه از گذشتگان به آيندگان رسيده است. نياکان و اجداد ما دور چاله‌ها يا زير لحاف‌هاي کرسي، در چله‌ي زمستان، شروع به متيل گفتن مي‌کردند و کودکان با اشتياق فراوان با صداي شرشر باران آن‌ها را در سينه‌ي خود حفظ مي‌کردند تا روزي آن‌ها هم راويان اين قصه‌ها باشند.
قصه‌هاي محلي استان کهگيلويه و بويراحمد از کهن‌ترين نمونه‌هاي تفکر و تخيل مردم اين استان است که کيفيت و مباحث ذهني و غم و اندوه اين قوم را نشان مي‌دهد. تحليل اين قصه‌ها نشان مي‌دهد که وضعيت اجتماعي، فرهنگي، سياسي و جغرافيايي استان در بوجود آمدن قصه‌ها، نقش موثري داشته است به طوري که به جرأت مي‌توان گفت هدف از خلق بسياري از قصه‌ها نه فقط سرگرمي، بلکه وحدت قوم و قبيله و بازگو کردن اهداف سياسي خود به زبان رمز با بياني زيرکانه، بوده است.
فضاي قصه‌ها ساده و ابتدايي است و شخصيت پردازي در اين قصه‌ها بسيار کم رنگ است.
اساس اين قصه‌ها بر پايه‌ي پيام اخلاقي، حفظ خوبي، دوري از بدي و به طورکلي حفظ زندگي و ساختن يک زندگي ايده آل، بنا شده است.
قصه‌هايي که در استان روايت مي‌شوند، بي شمارند تا آنجا که براي بيان يک نکته‌ي اخلاقي، قصه‌اي هر چند کوتاه، براي آن خلق شده‌است و اين بيانگر ذهن خلاق سازندگان اين آثار است.
محتواي اکثر قصه ها، روابط اجتماعي رايج بين مردم بوده است. آنچه که به عنوان محتواي قصه‌ها بيان مي‌شود همان مفهوم زندگي مردم اجتماع است که با بياني اغراق آميز به صورت قصه به روايت در آمده است.
قصه‌هاي رايج در استان گاه با چندين روايت، بيان شده‌اند. اين اختلاف روايت، شايد به علت کوچ اقوام کهن لر از منطقه‌اي به منطقه‌ي ديگر و تغيير قصه در طول زمان باشد و يا علت آن به روايت کنندگان آن برگردد، چرا که گاهي بعضي از آنان سليقه‌اي عمل کرده و هر آنچه از نظرشان زيباتر و يا هيجان آورتر مي‌بود به قصه اضافه يا قسمتي از آن را حذف کرده‌اند.
گاهي نيز ديده مي‌شود به علت کهولت سن راويان و فراموشي شدن قسمتي از قصه، قسمتي از يک قصه در قصه‌اي ديگر گنجانده شده و يا يک قصه‌ي بلند به چند قصه تبديل شده‌است. اما آنچه که مهم و موردنظر است، اصل قصه‌هاست که با چندين روايت و با وجود اختلاف، باز هم پا برجا و دست نخورده باقي مانده است.
از ميان قصه‌هاي رايج در استان، مي‌توان به وفور، قصه هايي از ملانصرالدين، بهلول، قصه هايي از شاهنامه، کليله و دمنه، مرزبان نامه، و قصه‌هاي قرآن را شنيد.
علاوه برآن‌ها، قصه‌هاي بسيار کوتاهي نيز، در استان رايج است که هر کدام در برگيرنده-ي يک نکته‌ي اخلاقي است که تعمق در اين قصه‌ها لازم و ضروري است.
کار پژوهشگر در اين پژوهش، جمع‌آوري و بازنويسي تعدادي از قصه‌هاي بلند و تخيل-آميز منطقه‌ي باشت و گچساران از استان کهگيلويه و بويراحمد است که علاوه بر جذاب بودن محتوا و مضمون آن‌ها، از محبوبيت خاصي نيز بين مردم برخوردار بوده است.
پژوهشگر ابتدا قصه‌هايي از قصه‌گوهاي روستاهاي مختلف اين مناطق جمع‌آوري و بعداز بازنگري، کامل شده‌ي آن‌ها را نزد چند نفر که تمامي قصه‌ها را به طور کامل و بدون تحريف و حذف به ياد داشتند، بازنويسي کرده است.
تمام قصه‌هاي اين پژوهش به صورت کامل و بدون تحريف و حذف توسط زنده ياد آقاي علي درودفرد، آقاي امين محبي و آقاي سيد غفار کشاورز و خانم مرضيه سليماني روايت شده‌اند که پژوهشگر کمال تشکر از تمامي اين عزيزان را دارد.
اين روايان‌گاه با پيچ و خم و فراز و نشيب‌هاي قصه، آن چنان شنونده را مسحور قدرت روايي خود مي‌ساختند که گوي جهاني تازه براي مخاطب خود خلق مي‌کردند. جهاني که تمام صحنه‌ها و افراد قصه را جلوي چشم او به تصوير در مي‌آورند.
